Agata Nowak
solve et coagula – malarstwo

Tytuł wystawy solve et coagula to zwrot zaczerpnięty z alchemicznych traktatów. Tłumaczy się go w odniesieniu do przemiany materii, która najpierw jest rozpuszczana w wodzie (to alchemiczna procedura solutio), a następnie wiąże się w nową formę, przybierając postać ciała stałego (coagulatio). To trochę proces podobny do tego, który obserwujemy w przyrodzie kiedy płynna lawa wydostając się z ziemi zastyga w formie kamienia, który później z czasem wietrzeje i z powrotem staje się ziemią, użyźniając ją.

Carl Gustaw Jung tę przemianę interpretował następująco: (…) alchemik upatrywał istoty swej sztuki w dzieleniu i rozpuszczaniu z jednej oraz na składaniu i utrwalaniu z drugiej strony: chodziło mu z jednej strony o stan początkowy, w którym przeciwstawne tendencje i siły walczą ze sobą, z drugiej zaś o wielkie pytanie o procedurę, która pozwalałaby sprowadzić na powrót do stanu jedności podzielone, wrogie sobie żywioły i właściwości. Przy czym stan początkowy, tak zwany „chaos”, nie był tak po prostu dany ‒ trzeba go było poszukiwać jako >prima materia<. I jak początek Dzieła, tak tym bardziej jego koniec nie był czymś oczywistym.* Obrazy przedstawione na wystawie namalowane są w sposób zakładający pewien rodzaj przypadkowości, z materii często wybranej intuicyjnie, zazwyczaj nietrwałej, zmiennej, niekonwencjonalnej, która niejako sama w sobie poprzez alchemiczne właściwości kieruje odbiorcę na poszukiwanie ich asocjacji znaczeniowych i formalnych. Dzięki zastosowaniu zmiennej materii malarskiej odbiór całości można traktować jako rodzaj palimpsestu ‒ obrazu składającego się z wielu obrazów – minionych, aktualnych i potencjalnie możliwych. Malowanie tych obrazów polegało na eksperymentowaniu ‒ poddawaniu się działaniu użytych substancji chemicznych. Często sama materia podsuwała w trakcie pracy nowe rozwiązania i wyznaczała kolejne wyzwania. Podążanie za materią w końcowym efekcie stało się symbolicznym wyrażaniem zmienności świata. Wszystkie obrazy (te materialne i te cyfrowe) z ich inherentną zmiennością składają się na cykl Laboratorium, a transformacja i często towarzysząca im pulsacja formy stały się ich głównym wyróżnikiem.

Agata Nowak

* Carl Gustaw Jung, Mysterium Coniunctionis. Studium dzielenia i łączenia przeciwieństw psychologicznych w alchemii, Wydawnictwo KR 2017, s. 12.